Η δημοσιονομική νάρκη στα θεμέλια του ΕΣΥ- Προτάσεις διεξόδου από την κρίση*

Γράφει ο Δημήτρης Σκεμπές**

Οι δείκτες οικονομικής δραστηριότητας προκαλούν τις περισσότερες φορές πονοκέφαλο σε όσους επιφορτίζονται με την ευθύνη διοίκησης και λήψης κρίσιμων αποφάσεων στους δημοσίους οργανισμούς. Οι δείκτες αυτοί καθορίζουν εν μέρει την στρατηγική επίτευξης στόχων αύξησης της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας του οργανισμού που διοικούν. Η βασική αυτή μέθοδος διοίκησης (Διοίκηση Βάσει Στόχων) δεν φαίνεται να βρίσκει εφαρμογή στον δύσκολο αλλά και ευαίσθητο τομέα των Υπηρεσιών Υγείας.

Αποτέλεσμα του ερασιτεχνισμού διαχείρισης και διοίκησης των Υγειονομικών μονάδων και υπηρεσιών αλλά και των λαθεμένων επιλογών της προηγούμενης κυβέρνησης ήταν η έκρηξη των δαπανών της υγείας σε δυσθεώρητα ύψη, χωρίς η δαπάνη αυτή να μπορεί να αποτιμηθεί ως αποτελεσματική από τους δείκτες υγείας (αύξηση προσδόκιμου επιβίωσης, μείωση νοσηρότητας από χρόνιες παθήσεις, φιλικότητα του Συστήματος Υγείας προς τους χρήστες των υπηρεσιών υγείας). Ενδεικτική είναι η κατάταξη του ΕΣΥ στην 22η θέση μεταξύ των 27 της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τον Ευρωπαϊκό οργανισμό Health Consumer Powerhouse χαρακτηρίζοντας το Υγειονομικό μας σύστημα πολυδάπανο, αναποτελεσματικό και με μεγάλες ανισότητες ως προς την προσβασιμότητα των υπηρεσιών του.

Το οικονομικό επιτελείο της Κυβέρνησης αναλαμβάνοντας την εξουσία βρέθηκε αντιμέτωπο με το εφιαλτικό χρέος του ΕΣΥ των 6,2 δις προς τους προμηθευτές που αναμφισβήτητα προκαλεί ισχυρούς κραδασμούς στην όλη προσπάθεια για εξεύρεση πόρων και διάθεσή τους σε ανταγωνιστικούς τομείς της οικονομίας αλλά κυρίως στην δεδηλωμένη πρόθεση της κυβέρνησης για δίκαιες λύσεις στο κοινωνικο-ασφαλιστικό σύστημα.

Η διαχρονική εξέλιξη των χρεών από 2,2 δις το 2004 σε 6,2 το 2009 (δηλ. αύξηση κατά 178%) αποτελεί απόρροια μιας ποικιλίας παραγόντων με κυριότερες τις εξής:

1. Απουσία μηχανισμών παρακολούθησης και ελέγχου των δαπανών στις Υγειονομικές μονάδες με αποτέλεσμα την κατασπατάληση των πόρων αδιακρίτως.

2. Απουσία ολοκληρωμένου συστήματος εφοδιασμού, καταγραφής και διανομής νοσοκομειακού υλικού (logistics) με αποτέλεσμα υπερβολικές προμήθειες σε νοσοκομεία και φαινόμενα υπεξαιρέσεων υλικών και ληγμένων φαρμάκων

3. Απουσία ενιαίου ρυθμιστικού πλαισίου φαρμακευτικής πολιτικής και η κατάργηση της λίστας των συνταγογραφούμενων φαρμάκων με αποτέλεσμα την έκρηξη της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης στα 4,9 δις ευρώ το 2009. Οι συνολικές δαπάνες φαρμάκων (δημόσιες και ιδιωτικές) αποτελούν τις δεύτερες μεγαλύτερες μετά τις αμυντικές.

4. Υπερτιμολόγηση υλικών και διαγνωστικών εξετάσεων των προμηθευτών με αποτέλεσμα την οικονομική αφαίμαξη και αιμορραγία των ασφαλιστικών ταμείων.

5. Παραοικονομία του ΕΣΥ που ανέρχεται στο ποσό του 1,8 δις ευρώ αλλά και τη διαφθορά των δημοσίων λειτουργών του ΕΣΥ.

Η λήψη μέτρων που θα εξορθολογήσουν τις δαπάνες υγείας, θα βάλουν φραγμό στην κατασπατάληση των πολύτιμων πόρων του ΕΣΥ και θα εισάγουν μια άλλη φιλοσοφία τεχνοκρατικής διοίκησης έξω από μικροπολιτικές σκοπιμότητες αποτελούν σήμερα αδήριτη ανάγκη. Η εξαγγελία του Πρωθυπουργού για μείωση κατά 1,4 δις ευρώ των δαπανών υγείας είναι προφανές πως δεν αρκεί για να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι του Υπουργείου το οποίο ενέκρινε προμήθειες ύψους 2,5 δις ευρώ για το 2010 (όταν οι περσινές ταμειακές ανάγκες του ανήλθαν στα 4 δις). Καθιστούν όμως σαφή τον προσανατολισμό και τη βούληση της Κυβέρνησης να βάλει φρένο στην ξέφρενη πορεία του συστήματος που κοστίζει πολλαπλώς στους Έλληνες πολίτες.

Το ερώτημα που παραμένει και απασχολεί τους εμπλεκόμενους του χώρου της Υγείας είναι ποια είναι τα μέτρα εκείνα που καθίστανται ικανά να ικανοποιήσουν τους στόχους της ηγεσίας του Υπουργείου Υγείας;

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΕΞΟΔΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ

1. Χρηματοδοτικό Πλαίσιο Υπηρεσιών Υγείας: Διαχωρισμός κλάδων υγείας με εγγυημένη την αύξηση της προβλεπόμενης σήμερα χρηματοδότησης στην υγεία. Αυτό επιτυγχάνεται με διαχωρισμό, αφενός συντάξεων και περίθαλψης, αφετέρου προσφοράς και ζήτησης (υπηρεσιών υγείας), χρησιμοποιώντας σύγχρονα και ολοκληρωμένα συστήματα αποζημίωσης των παραγόμενων υπηρεσιών, τουλάχιστον στα 4-5 μεγάλα ταμεία. Δημιουργία ενιαίου συντονιστικού φορέας δημόσιας χρηματοδότησης υγείας (κρατική χρηματοδότηση και πόροι κοινωνικής ασφάλισης υγείας) ο οποίος εντάσσεται στο Υπουργείο Υγείας. Ο φορέας αυτός οργανώνεται με σύγχρονο και αποτελεσματικό τρόπο, με εργαλείο (διαχειριστικής χρηματοοικονομικής λειτουργίας) τις συμβάσεις (contracting) με τους φορείς παροχών υγείας (δημόσιους και ιδιωτικούς), με ενιαία κριτήρια και σύστημα «πακέτων υπηρεσιών & τιμών» και αυστηρό έλεγχο. Η συνολική διαδικασία παραμένει στην ευθύνη και εποπτεία του κράτους. Η δημόσια χρηματοδότηση εγγυάται την παροχή ενιαίας δέσμης δωρεάν φροντίδας υγείας για όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως ασφαλιστικού φορέα, με τη χορήγηση Ηλεκτρονικής κάρτας Υγείας και ΑΜΚΑ (Αριθμός Μητρώου Κοινωνικής Ασφάλισης) σε κάθε πολίτη.

2. Ενιαίο ρυθμιστικό πλαίσιο Φαρμακευτικής Πολιτικής: Στην κατεύθυνση αυτή προτείνεται η μείωση μεσοσταθμικά κατά 20% των τιμών των επώνυμων φαρμάκων με σκοπό την εξοικονόμηση 1 δις για το 2010 και η ενίσχυση της παρουσίας των γενόσημων στην ελληνική αγορά που σήμερα δεν ξεπερνά το 15% όταν στην Γερμανία φτάνει μέχρι και το 60%. Ήδη έχει δρομολογηθεί η μηχανοργάνωση των ασφαλιστικών ταμείων και η δικτύωσή τους με τα φαρμακεία για την καθιέρωση συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφησης γεγονός που θα επιτρέψει τον έλεγχο της φαρμακευτικής κατανάλωσης και την αποτροπή φαινομένων προκλητής ζήτησης. Προτείνεται επίσης η Σύσταση Διυπουργικής Γραμματείας Φαρμακευτικής Πολιτικής δεδομένου ότι οι αρμοδιότητες για το Φάρμακο διαχέονται σε περισσότερα από 4 Υπουργεία.

3. Νοσοκομειακή Φροντίδα Υγείας: Εγκατάσταση ομογενών Ολοκληρωμένων Πληροφοριακών Συστημάτων στα νοσοκομεία και επέκταση του Ηλεκτρονικού Φακέλου Ασθενούς. Εγκατάσταση Πληροφοριακών Συστημάτων Διοίκησης (Management Information Systems) για την παρακολούθηση των Δεικτών Απόδοσης των Υγειονομικών μονάδων και τον έλεγχο και διακίνηση των υλικών. Μετασχηματισμός των νοσοκομείων σε αυτόνομες επιχειρησιακές μονάδες υπό σταθερή διοίκηση. Εκσυγχρονισμός του πλαισίου χρηματοδότησης και αποζημίωσης των νοσοκομείων με βάση τις ομοειδείς διαγνωστικές κατηγορίες ( DRG’s).

4. Προμήθειες: Σύσταση Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Υποεπιτροπής στα πλαίσια της Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων με ευθύνη τον έλεγχο των προμηθειών της Υγείας μεταβατικά έως ότου εκσυγχρονιστεί το πλαίσιο λειτουργίας της Εθνικής Επιτροπής Προμηθειών που θα θεσπίζει εθνικούς δημόσιους διαγωνισμούς για την προμήθεια υλικών στη βάση κριτηρίων κλινικής αριστείας και οικονομικής αποτελεσματικότητας.

5. ΕΣΠΑ 2007-2013: Ριζική αναθεώρηση όπου αυτό απαιτείται για την εξυπηρέτηση των στόχων εκσυγχρονισμού του Δημόσιου Συστήματος Υγείας της χώρας και επιτάχυνση των διαδικασιών εκροής πόρων στην κατεύθυνση ενίσχυσης των δεξιοτήτων του Ανθρώπινου Δυναμικού της Υγείας –Πρόνοιας (κυρίως Τεχνολογίες Πληροφορικής –Βιοιατρικής ).


*Αναδημοσιεύεται απο την εφημεριδα "Παρατηρητης της Φθώτιδας"

**Ο Δημήτρης Α. Σκεμπές είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης στη «Δημόσια Υγεία & Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας» της Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Κρήτης. Εργάστηκε ως υπότροφος βοηθός ερευνητής στο Τμήμα Επιδημιολογίας & Δημόσιας Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (UCL) και μετεκπαιδεύτηκε στην Έρευνα και αξιολόγηση των Υπηρεσιών Υγείας. Έχει εργαστεί ως στέλεχος επιχειρήσεων στον Ιδιωτικό Τομέα της Υγείας.